AMAÇ VE KAPSAM

MEDYA, DİJİTAL KÜLTÜR VE DİN

Medya günümüzde çeşitli formlarıyla siyasetten ekonomiye, sanattan edebiyata, gündelik hayatı, sosyal pratikleri ve küresel toplumsal ilişkileri önemli ölçüde etkileyen, bireysel ve toplumsal hayatın tam da merkezinde yer alan önemli bir unsurdur. Aynı şekilde, dinler de bireysel ve toplumsal yaşamı önemli ölçüde etkilemekte ve ilk zamanlardan itibaren bütün toplumlarda rastlanan yaygın bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Medya, işlevselliği ve çok fonksiyonlu yapısı gereği erken dönemlerden itibaren çeşitli dinler ve mensupları için önemli bir araç olagelmiş, dini bilgilerin dağıtımı ve yayılmasında önemli bir aracı vazifesi gören medyatik araçlar, dini mesajların aktarımında etkin bir biçimde kullanılmıştır.
Medya ve özellikle çağdaş görünümleriyle dijital medya, tüm sosyal kurumların olduğu gibi dinin dönüşümünde de önemli bir değerlendirme ölçütüdür ve sunmuş olduğu tüm olanaklarla birlikte küresel dijital kültürün etkili bir taşıyıcısı olması nedeniyle din olgusunun bu küresel dile tabi olduğu yepyeni dinsellikler üretmektedir. Dinin medya ile yaygınlaşan küresel dijital kültüre ne şekilde adapte olduğunun çok sayıda “popüler” örneği bulunmaktadır.
Çevrimiçi dini forumlar, sanal ibadet yerleri, dijital dua kitapları gibi uygulamalar dini deneyimi dijital ortama taşımaktadır. Ayrıca, sosyal medya platformları dini grupların ve liderlerin takipçileriyle etkileşim kurmasını, dini içeriklerin yayılmasını ve dini etkinliklerin duyurulmasını sağlamaktadır. Diğer yandan, dijital kültürün dini kurumlar ve inanç sistemleri üzerindeki etkileri de önemli bir tartışma alanıdır. Dijital teknolojiler, dini kurumların iletişim stratejilerini değiştirmesine, dijital pazarlama ve reklamcılık yöntemlerini kullanmasına ve dini hizmetleri dijital platformlarda sunulmasına olanak tanımaktadır. Dini otoriteler ve dini geleneklerin bütünlüğünü ne şekilde koruyabildiği tartışmaları dijital kültür ve dine ilişkin bir diğer önemli tartışma sahasını işaretler. Sayıları artırılabilecek tüm bu saptamalar her ne kadar başlangıçta referans kaynakları birbirinden farklı iki olgu olarak görünse de, günümüzde medya ve dinin birbirinden ayrıştırılması mümkün olmayan bir ilişki içerisinde olduğunu ve konunun araştırmaya değer yanını göstermektedir.
Akademik literatürde, dijital kültür ve din ilişkisini ele alan çalışmalar çeşitli disiplinlerde yapılmaktadır. Din sosyolojisi, iletişim araştırmaları, dijital insan bilimleri, kültürel antropoloji gibi alanlarda çalışmalar bu konuya odaklanmaktadır. Bu çalışmalarda, dijital teknolojilerin dinin dönüşümüne etkisi, sanal topluluklar ve dijital dini deneyimler, dijital dini liderlik, çevrimiçi dini pratikler, dijital dini etkileşimler, dijital dini içeriklerin üretimi ve tüketimi gibi konular ele alınmaktadır.
Bazı araştırmalar, dijital teknolojilerin dini deneyimi yüzeyselleştirdiğini ve dini bağlantıların zayıflamasına neden olduğunu savunurken, diğer çalışmalar ise dijital teknolojilerin dini deneyimi zenginleştirebileceğini, dini bilgilerin yayılmasını kolaylaştırdığını ve dini toplulukların dijital platformlarda güçlü bağlar kurabileceğini öne sürmektedir.